(ก) ยํ จิตฺตํ น อุปฺปนฺนํ ตํ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชิสฺสตีติ?

อนาคตํ จิตฺตํ น อุปฺปนฺนํ, โน จ ตํ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชิสฺสติฯ อตีตํ จิตฺตํ น เจว อุปฺปนฺนํ น จ อุปฺปชฺชิสฺสติฯ

(ข) ยํ วา ปน จิตฺตํ น อุปฺปชฺชิสฺสติ ตํ จิตฺตํ น อุปฺปนฺนนฺติ?

ปจฺจุปฺปนฺนํ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชิสฺสติ, โน จ ตํ จิตฺตํ น อุปฺปนฺนํฯ อตีตํ จิตฺตํ น เจว อุปฺปชฺชิสฺสติ น จ อุปฺปนฺนํฯ

(11) อตีตานาคตวาโร

[101] (ก) ยํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชิตฺถ โน จ ตํ จิตฺตํ อุปฺปนฺนํ, ตํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชิสฺสตีติ? โนฯ

(ข) ยํ วา ปน จิตฺตํ อุปฺปชฺชิสฺสติ โน จ ตํ จิตฺตํ อุปฺปนฺนํ, ตํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชิตฺถาติ? โนฯ

(ก) ยํ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชิตฺถ โน จ ตํ จิตฺตํ น อุปฺปนฺนํ, ตํ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชิสฺสตีติ? อามนฺตา ฯ

(ข) ยํ วา ปน จิตฺตํ น อุปฺปชฺชิสฺสติ โน จ ตํ จิตฺตํ น อุปฺปนฺนํ, ตํ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชิตฺถาติ? อามนฺตาฯ

(12) อุปฺปนฺนุปฺปชฺชมานวาโร

[102] (ก) อุปฺปนฺนํ อุปฺปชฺชมานนฺติ?

ภงฺคกฺขเณ อุปฺปนฺนํ, โน จ อุปฺปชฺชมานํฯ อุปฺปาทกฺขเณ อุปฺปนฺนญฺเจว อุปฺปชฺชมานญฺจฯ

(ข) อุปฺปชฺชมานํ อุปฺปนฺนนฺติ? อามนฺตาฯ

(ก) น อุปฺปนฺนํ น อุปฺปชฺชมานนฺติ? อามนฺตาฯ

(ข) น อุปฺปชฺชมานํ น อุปฺปนฺนนฺติ?

ภงฺคกฺขเณ น อุปฺปชฺชมานํ, โน จ น อุปฺปนฺนํฯ อตีตานาคตํ จิตฺตํ น เจว อุปฺปชฺชมานํ น จ อุปฺปนฺนํฯ

(13) นิรุทฺธนิรุชฺฌมานวาโร

[103] (ก) นิรุทฺธํ นิรุชฺฌมานนฺติ? โนฯ

(ข) นิรุชฺฌมานํ นิรุทฺธนฺติ? โนฯ

(ก) น นิรุทฺธํ น นิรุชฺฌมานนฺติ?

ภงฺคกฺขเณ น นิรุทฺธํ, โน จ น นิรุชฺฌมานํฯ อุปฺปาทกฺขเณ อนาคตญฺจ จิตฺตํ น เจว นิรุทฺธํ น จ นิรุชฺฌมานํฯ

(ข) น นิรุชฺฌมานํ น นิรุทฺธนฺติ?

อตีตํ จิตฺตํ น นิรุชฺฌมานํ, โน จ น นิรุทฺธํฯ อุปฺปาทกฺขเณ อนาคตญฺจ จิตฺตํ น เจว นิรุชฺฌมานํ น จ นิรุทฺธํฯ

(14) อติกฺกนฺตกาลวาโร

[104] (ก) ยํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชมานํ ขณํ ขณํ วีติกฺกนฺตํ อติกฺกนฺตกาลํ, นิรุชฺฌมานํ ขณํ ขณํ วีติกฺกนฺตํ อติกฺกนฺตกาลํ ตํ จิตฺตนฺติ?

ภงฺคกฺขเณ จิตฺตํ อุปฺปาทกฺขณํ วีติกฺกนฺตํ ภงฺคกฺขณํ อวีติกฺกนฺตํ , อตีตํ จิตฺตํ อุปฺปาทกฺขณญฺจ วีติกฺกนฺตํ ภงฺคกฺขณญฺจ วีติกฺกนฺตํฯ

(ข) ยํ วา ปน จิตฺตํ นิรุชฺฌมานํ ขณํ ขณํ วีติกฺกนฺตํ อติกฺกนฺตกาลํ, อุปฺปชฺชมานํ ขณํ ขณํ วีติกฺกนฺตํ อติกฺกนฺตกาลํ ตํ จิตฺตนฺติ?

อตีตํ จิตฺตํ ฯ

(ก) ยํ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชมานํ ขณํ ขณํ วีติกฺกนฺตํ อติกฺกนฺตกาลํ, น นิรุชฺฌมานํ ขณํ ขณํ วีติกฺกนฺตํ อติกฺกนฺตกาลํ ตํ จิตฺตนฺติ?

อุปฺปาทกฺขเณ อนาคตํ จิตฺตํฯ

(ข) ยํ วา ปน จิตฺตํ น นิรุชฺฌมานํ ขณํ ขณํ วีติกฺกนฺตํ อติกฺกนฺตกาลํ, น อุปฺปชฺชมานํ ขณํ ขณํ วีติกฺกนฺตํ อติกฺกนฺตกาลํ ตํ จิตฺตนฺติ?

ภงฺคกฺขเณ จิตฺตํ ภงฺคกฺขณํ อวีติกฺกนฺตํ โน จ อุปฺปาทกฺขณํ อวีติกฺกนฺตํ, อุปฺปาทกฺขเณ อนาคตญฺจ จิตฺตํ ภงฺคกฺขณญฺจ อวีติกฺกนฺตํ อุปฺปาทกฺขณญฺจ อวีติกฺกนฺตํฯ

1. สุทฺธจิตฺตสามญฺญ

3. ปุคฺคลธมฺมวาโร

(1) อุปฺปาทนิโรธกาลสมฺเภทวาโร

[105] (ก) ยสฺส ยํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชติ น นิรุชฺฌติ ตสฺส ตํ จิตฺตํ นิรุชฺฌิสฺสติ น อุปฺปชฺชิสฺสตีติ? อามนฺตาฯ

(ข) ยสฺส วา ปน ยํ จิตฺตํ นิรุชฺฌิสฺสติ น อุปฺปชฺชิสฺสติ ตสฺส ตํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชติ น นิรุชฺฌตีติ? อามนฺตาฯ

(ก) ยสฺส ยํ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชติ นิรุชฺฌติ ตสฺส ตํ จิตฺตํ น นิรุชฺฌิสฺสติ อุปฺปชฺชิสฺสตีติ? โนฯ

(ข) ยสฺส วา ปน ยํ จิตฺตํ น นิรุชฺฌิสฺสติ อุปฺปชฺชิสฺสติ ตสฺส ตํ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชติ นิรุชฺฌตีติ? นตฺถิฯ

(2) อุปฺปาทุปฺปนฺนวาโร

[106] (ก) ยสฺส ยํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชติ ตสฺส ตํ จิตฺตํ อุปฺปนฺนนฺติ? อามนฺตาฯ

(ข) ยสฺส วา ปน ยํ จิตฺตํ อุปฺปนฺนํ ตสฺส ตํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชตีติ?

ภงฺคกฺขเณ จิตฺตํ อุปฺปนฺนํ, โน จ ตสฺส ตํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชติฯ อุปฺปาทกฺขเณ จิตฺตํ อุปฺปนฺนญฺเจว อุปฺปชฺชติ จฯ

(ก) ยสฺส ยํ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชติ ตสฺส ตํ จิตฺตํ น อุปฺปนฺนนฺติ?